Młody człowiek zakłada, że zdrowe ciało ma dane na zawsze. Oczywiście wie, że pewne rzeczy się zdarzają – jak choroby czy wypadki – ale w pewnym sensie są one daleko od niego. Dlatego też młodzi z reguły są bardziej skłonni do podejmowania ryzyka. Zasilają grupy sztuk walki, trenują wyczynową jazdę na deskorolce i rolkach, skaczą na rowerach, ćwiczą parkour. Skoki z dużych wysokości, obite łokcie i kolana – to ich codzienność. czasem zdarzy się jakaś większa kontuzja, ale młode ciało goi się szybko i na wkrótce kontuzja jest tylko wspomnieniem.
Czasem jednak uraz jest bardziej poważny. Kiedy dotyka kończyn górnych, nie utrudnia szczególnie czynności życiowych. Gorzej, kiedy znacząco wpływa na zdolność samodzielnego poruszania się, co jest częste przy urazach kończyn dolnych, urazach głowy, szyi i kręgosłupa.
Każda kontuzja ma dwa wymiary: fizyczny i psychologiczny. Często skutki widoczne znikają szybko, ale te niewidoczne umieją utrzymywać się długimi latami. Kontuzja fizyczna wynika zazwyczaj z obciążenia treningowego niedostosowanego do możliwości organizmu, ryzykownych zachowań trenującego, braku właściwej regeneracji organizmu lub też przeprowadzania niewłaściwej rozgrzewki. Niektóre urazy wynikają także z niecałkowitego wyleczenia poprzednich uszkodzeń. Zbyt szybkie wznowienie treningu w przypadku naciągnięcia mięśnia czy pobolewania stawu lub też zwyczajnego bagatelizowania niepokojących objawów, może doprowadzić do urazu kompensacyjnego. Wynika on z próby kontynuowania treningu pomimo odczuwanego dyskomfortu lub bólu, który sprawia, że trenujący inaczej niż zazwyczaj wykonuje dane ćwiczenia, by np. odciążyć bolącą lewy staw skokowy. Na skutek takiego działania uszkodzeniu może ulec drugi – w tym wypadku prawy – staw skokowy, w nadmiernie przeciążonej, dotąd „zdrowej” nodze. Takie podświadome „ochranianie” uszkodzonej kończyny może doprowadzić do jaszcze gorszej sytuacji zdrowotnej – we wspomnianej sytuacji będzie to kontuzja obydwu nóg, która doprowadzi do całkowitego zaprzestania treningów aż do momentu powrotu do pełnej sprawności.
W obszarze psychicznym kontuzja, a także lęk, który się z nią wiąże, może być trudnym doświadczeniem. Są osoby, dla których kontuzja jest częścią sportu. Dla nich proces zdrowienia jest naturalną fazą po urazie. Rozumieją, że potrzeba czasu, aby ciało się zregenerowało. Jednak w niektórych przypadkach – zwłaszcza bardzo ciężkich kontuzji – trudno uwolnić się od wspomnienia urazu. Ciało zapamiętuje odczucia – ból, uderzenie, chrupnięcie przy skręceniu kolana, ból złamanego nosa – i odtwarza je w kolejnej podobnej sytuacji. Może to doprowadzić do ataku paniki, który może nawet całkowicie wyeliminować osobę kontuzjowaną ze sportu. Czasem konieczne są sesje z terapeutą by przepracować psychiczną traumę.
Bardzo trudne dla sportowców są urazy stawu kolanowego. Najczęściej dochodzi do jego skręcenia, którego skutkiem mogą być uszkodzone łąkotki, zerwane więzadła krzyżowe czy niestabilność rzepki. Staw kolanowy ulega kontuzji, gdy jest zmuszony znosić obciążenie, które przekracza fizjologiczną wytrzymałość jego kolejnych struktur.
Po urazie często dokonuje się pełnej diagnostyki stawu, przeprowadzając badania usg, rtg a czasem rezonans magnetyczny. W pewnych okolicznościach konieczne jest przeprowadzenie artroskopii by usunąć mechanicznie uszkodzony fragment lub dokonać oceny stawu za pomocą kamery.
Sama artroskopia jest zabiegiem przeprowadzanym zazwyczaj w znieczuleniu miejscowym. Jest to wziernikowanie stawu za pomocą Artroskopu (endoskopu) – rurki o średnicy około 4 mm zaopatrzonej w kamerę, która przenosi obraz z wnętrza stawu na ekran. Nacięcie robi się pod rzepką z jednej strony, a przez symetryczny otwór wprowadza się narzędzie, za pomocą którego chirurg może dokonać koniecznych zabiegów – np. usunąć uszkodzony fragment łąkotki czy więzadła.
Artroskopia może być badaniem diagnostycznym, które poprzedza operację planową – np. rekonstrukcję więzadeł lub mieć charakter zabiegowy, gdy podczas niej dokonuje się interwencji chirurgicznej. Dlatego też rehabilitacja po artroskopii kolana może być bardzo różna.
Jeżeli zabieg nie był poprzedzony rozległym urazem, jest szansa że po kilku dniach oszczędzania stawu, nastąpi powrót do pełnej sprawności. Należy mieć jednak świadomość, że przez kilka tygodni możliwe jest odczuwanie bolesności stawu, który może być obrzęknięty. Jest to związane z gojeniem się stawu i uszkodzonych tkanek. Należy wykonywać zimne kompresy i trzymać stopę na poziomie kolana.
Rehabilitacja po artroskopii kolana w przypadku przeprowadzenia interwencji chirurgicznej, trwa zdecydowanie dłużej. Czasem lekarz dokonuje zszycia łąkotek lub wycina ich uszkodzony fragment. Nieraz w kolanie toczy się stan zapalny – wówczas można przeprowadzić jego płukanie. Czasem konieczne jest odciążanie stanu kolanowego przez kilka dni po zabiegu. Wówczas zachęca się pacjenta do leżenia i wykonywania delikatnych ćwiczeń mobilizujących w łóżku. Wiele osób otrzymuje polecenie by do poruszania się kilka dni lub tygodni po zabiegu, używać kul. Często zleca się także rehabilitację pod okiem fizjoterapeuty i inne zabiegi aktywizujące kolano: oddziaływanie polem elektromagnetycznym, aktywizowanie mięśni przy pomocy prądu.
Powrót do sportu możliwy jest dopiero po kilku miesiącach – zazwyczaj 3 – 6, i możliwy jest dopiero po ukończeniu pełnego cyklu rehabilitacji. Odbywać powinien się pod okiem lekarza ortopedy i po wykonaniu kontrolnych badań stawu kolanowego: usg, rtg.
Po zakończeniu cyklu rehabilitacji nastawionej na mobilizację stawu i odtworzenia pełnego zakresu ruchu, zaleca się wprowadzenie profilaktyki ponownej kontuzji przez wzmocnienie gorsetu mięśni usztywniających staw kolanowy. Ponieważ silne mięśnie odciążają staw kolanowy, pełnią one funkcję ochronną. Wzmacniać mięśnie można w domu za pomocą odpowiednio dobranych ćwiczeń lub z użyciem np. rowerka stacjonarnego lub pracy na basenie. Zaleca się aby w ciągu pierwszego roku po urazie unikać sportów, które nadmiernie obciążają kolana – np. jazdy na nartach czy piłki nożnej.
