Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią jeden z najważniejszych problemów zdrowotnych, społecznych i ekonomicznych w Polsce i na świecie. Są najpowszechniejszą przyczyną zgonów i jednym z najczęstszych powodów inwalidztwa, dlatego niezbędna jest nie tylko szczegółowa diagnostyka, ale i świadomość społeczeństwa na temat zagrożeń i towarzyszących im objawów.
Dławica piersiowa, inaczej zwana dusznicą bolesną jest to zespół objawów, będących następstwem niewydolności naczyń wieńcowych. Objawy te są dosyć niecharakterystyczne, najczęściej są to duszności w połączeniu z bólem zamostkowym, dlatego mogą być błędnie utożsamiane z zawałem mięśnia sercowego. W przypadku wystąpienia takich objawów konieczna jest szybka diagnostyka, dzięki której będzie można wdrążyć odpowiednie leczenie.
Niewydolność naczyń wieńcowych jest przyczyną zaburzenia dopływu do mięśnia sercowego krwi, a wraz z nią tlenu oraz substancji odżywczych. Dławica piersiowa występuje w dwóch postaciach – stabilnej w przypadku przewlekłej niewydolności naczyń wieńcowych oraz niestabilnej, gdzie występuje ostry zespół wieńcowy.
Niewydolność naczyń wieńcowych jest na ogół spowodowana miażdżycą tętnic wieńcowych doprowadzającą do ich zwężenia. Innymi przyczynami mogą być skurcz (może być wywołany przez niektóre leki lub substancje zażywane przez pacjenta), zator, zapalenie lub uraz tętnicy wieńcowej, wady anatomiczne, zmniejszona podaż tlenu w stosunku do zapotrzebowania np. poprzez zatrucie tlenkiem węgla, zakrzepica tętnicza albo rozwarstwienie aorty.
U młodych ludzi przyczyną tego typu problemów w obrębie układu sercowo-naczyniowego może być nieodpowiedni styl życia np. palenie papierosów, picie dużej ilości kawy lub napojów zawierających kofeinę, alkohol, stres, przepracowanie, a także zbyt mała aktywność fizyczna na co dzień. Czynnikami ryzyka dławicy mogą być również:
– otyłość,
– nadciśnienie tętnicze,
– wysokie stężenie cholesterolu we krwi,
– cukrzyca,
– anemia,
– urazy komunikacyjne,
– schorzenie serca, które upośledzają pracę jego lewej komory,
– stosowanie leków wpływających na skurcz tętnic wieńcowych,
– zła budowa tętnic wieńcowych,
– czerwienica, nadpłytkowość, zespół antyfosfolipidowy, czyli ogólna nadkrzepliwość,
– problemy metaboliczne.
Objawem dusznicy piersiowej jest ból, często określany przez chorych jako dławiący i rozrywający. Ból ten zazwyczaj jest zlokalizowany w okolicy zamostkowej i może promieniować do lewego barku oraz ramienia, a niekiedy do okolicy szczęki lub do lewej łopatki. Ból może się utrzymywać od kilku do kilkunastu minut. Charakterystyczną cechą jest to, że ból nie zmienia się w zależności od pozycji ciała czy fazy oddechu (faza wdech-wydech).
Dodatkowymi objawami towarzyszącymi dusznicy jest uczucie ogólnego niepokoju, kołatanie serca, brak tchu lub uczucie duszności.
Ataki dławicy mogą być sprowokowane przez intensywny wysiłek fizyczny, zdenerwowanie, działanie niskiej temperatury, a także przez długotrwałe napięcie psychiczne.
Jak należy postępować w przypadku ataku?
W przypadku ataku dusznicy należy uspokoić chorego, wydzielić mu miejsce ze swobodnym dostępem do tlenu i pomóc w zażyciu przepisanych przez lekarza prowadzącego leków. Zazwyczaj są to leki uspokajające lub rozszerzające naczynia wieńcowe. Jeśli pomimo tych działań atak nie mija należy wezwać pogotowie ratunkowe lub zawieźć chorego do najbliższego szpitala.
Wstępnym etapem diagnostyki choroby jest wykonanie kilku badań laboratoryjnych, które pomogą określić ryzyko miażdżycy oraz inne zaburzenia sprzyjające występowaniu dławicy piersiowej. Pozwalają one na ocenę ryzyka występowania choroby. Do badań tych należą: lipidogram, stężenie glukozy na czczo, poziom HbA1c, podstawowa morfologia krwi oraz stężenie kreatyniny.
W celu dalszej diagnostyki na ogół wykonuje się badanie EKG spoczynkowe, próbę wysiłkową, badanie holtera EKG oraz echokardiografię spoczynkową serca tzw. echo. Pomocne mogą się również okazać scyntygrafia, koronografia, tomografia komputerowa naczyń wieńcowych lub rezonans magnetyczny serca.
Leczenie dławicy piersiowej ogranicza się do leczenia farmakologicznego. Choremu podaje się leki przeciwpłytkowe, statyny, azotany. Jeśli leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów możliwa jest interwencja chirurgiczna. Najczęściej wykonuje się zabieg angioplastyki naczyń więcowych, czyli zabieg polegający na mechanicznym poszerzeniu zmienionych chorobowo tętnic poprzez wprowadzenie cewnika oraz zastosowanie balonika bądź lasera oraz ewentualnie stentów, które stanowią swoiste rusztowanie dla ścian naczyń. Drugim popularnym zabiegiem jest wszczepienie bajpasów, czyli przeszczep części naczynia pobranego od chorego, w taki sposób, by umożliwić omijanie zwężenia przez krew płynącą do serca.
W skrajnych przypadkach, kiedy żadna z metod nie działa konieczne jest wykonanie przeszczepu.
Należy również pamiętać o leczeniu chorób nasilających dławicę piersiową, takich jak niedokrwistość, nadczynność tarczycy, zaburzenia rytmu z szybką czynnością komór oraz o zwiększeniu aktywności fizycznej (30–60 min dziennie, co najmniej przez 5 dni w tygodniu), zmiany przyzwyczajeń żywieniowych.
Dusznica piersiowa występuje najczęściej u mężczyzn, którzy ukończyli 40 rok życia oraz kobiet po 50 roku życia. Zdarza się, że dusznica nie daje żadnych symptomów ostrzegawczych, co stanowi duże zagrożenie dla chorego, ponieważ rozpoznanie choroby oraz wdrążenie odpowiedniego leczenia następuje bardzo późno.
Choroba niedokrwienna serca należy do tzw. chorób cywilizacyjnych, czyli do chorób rozwijających się coraz częściej wraz z rozwojem naszej cywilizacji. Szacuje się, że występuje ona u około 30–40 osób na 1000. Zachorowalność wzrasta z wiekiem.
Stabilna dławica piersiowa jest również naturalną konsekwencją przebytych ostrych zespołów wieńcowych, dlatego niezbędne jest leczenie choroby niedokrwiennej serca od momentu wykrycia do końca życia pacjenta.
Stabilna dławica piersiowa nie jest związana z martwicą komórek mięśnia sercowego. Charakteryzuje się tym, że nie występuje nasilenie objawów.
