Echokardiografia nazywana jest także echem serca lub ultrasonografią serca (USG). Jest to metoda badania serca, która pozwala na wykorzystanie echa ultradźwięków. Umożliwia ona ocenę funkcjonowania a także struktury zastawek serca, a także wykrycie wad serca oraz pomiar pracy i wielkość jego komór. To badanie jest zalecane w szczególności osobom, które zmagają się z takimi chorobami, jak zapalenie mięśnia sercowego, zawał mięśnia sercowego, choroba niedokrwienna, choroba zakrzepowo-zatorowa czy też zapalenie wsierdzia.
Echokardiografia jest badaniem, dzięki któremu można ocenić strukturę anatomiczną serca, a także kurczliwość mięśnia sercowego. Badanie pozwala także na wykrycie przebytego zawału, płyn w osierdziu a także nowotwór serca. Co więcej, dzięki echokardiografii można ocenić poziom zaawansowania schorzenia i obserwować efekty leczenia, dzięki niej można także potwierdzić albo wykluczyć wrodzone wady serca. Badanie to jest wykonywane również przy tętniczym nadciśnieniu płucnym.
Należy wiedzieć, iż istnieją dwie techniki wykonywania echokardiografii. Jedną z nich jest przezklatkowe echo serca, a kolejną przezprzełykowe echo serca. Jeżeli chodzi o przygotowanie się do badania, jakim jest echokardiografia przezklatkowa, nie wymaga ona specjalnego przygotowania. Nie wykonuje się go także na żadnej specjalnej sali, najczęściej jest ono wykonywane przy łóżku chorego, ponieważ istnieje możliwość wykorzystywania przenośnych aparatów niezbędnych do badań. Natomiast w przypadku echa przezprzełykowego należy pamiętać o tym, iż pacjent podczas badania powinien być na czczo. Pacjent powinien mieć ze sobą także wyniki badań RTG klatki piersiowej oraz EKG i przekazać je lekarzowi przez badaniem jakim jest echokardiografia przezprzełykowa. To badanie odbywa się na specjalnej sali.
Jeżeli chodzi o przebieg badania, jest to uzależnione od rodzaju echokardiografii, która jest przeprowadzana. Jeżeli chodzi o przezklatkową, pacjent rozbiera się od pasa w górę i kładzie się na łóżku. Wówczas lekarz nanosi na skórę pacjenta specjalnie przygotowany do tego żel i przykłada głowicę urządzenia do ciała pacjenta. Urządzenie to wysyła fale dźwiękowe, a także odbiera echo. W związku z tym na specjalnym monitorze pojawia się obraz serca. Lekarz ocenia, czy istnieją jakiekolwiek patologie, a jeśli tak, to jakie konkretnie. Należy wiedzieć, że jeżeli przed zabiegiem do żył pacjenta zostanie wstrzyknięty kontrast, obraz na monitorze będzie bardziej czytelny. Wspomniany kontrast to specjalny barwnik, środek cieniujący. Dzięki echokardiografii kontrastowej można z powodzeniem zdiagnozować wady serca, głównie ubytki w przegrodach. Po badaniu pacjent może od razu udać się do domu. Samo badanie nie wpływa w żaden sposób na samopoczucie czy też obecny stan zdrowia pacjenta.
W przypadku echokardiografii przezprzełykowej natomiast pacjent zostaje znieczulony miejscowo. Następnie lekarz wprowadza specjalną sondę doprzełykową. Głowica urządzenia, której średnica mierzy około centymetra zatrzymuje się dokładnie na wysokości serca. Jeżeli chodzi o echokardiografię przezprzełykową, jest ona uzupełnieniem echokardiografii przezklatkowej.
Podczas echokardiografii mierzy się także frakcję wyrzutową lewej komory serca. Jest to wartość, dzięki której można ustalić stan serca i jego zdolność do wprowadzania krwi do krwioobiegu. Przy pomocy frakcji wyrzutowej lewej komory serca określa się również procent objętości krwi wypompowywanej z serca podczas jednego skurczu. U zdrowego człowieka frakcja wyrzutowa lewej komory serca wynosi 60-65 % objętości końcoworozkurczowej. Jeżeli badanie wykaże, iż ta wartość jest mniejsza, oznacza to, iż serce nie jest całkowicie sprawne – w takim przypadku występuje stan chorobowy, a co za tym idzie istnieje zagrożenie życia.
Jeżeli chodzi o wskazania do wykonania badania przezklatkowego echa serca, znajduje ona zastosowanie w diagnostyce między innymi chorób osierdzia, aorty i wielkich naczyń. Wskazaniem do tego badania jest także niewydolność serca, omdlenia, zatorowość płucna. Należy wiedzieć, że istnieje także możliwość wykonania nieinwazyjnego badania echa serca płodu u kobiet w ciąży, na przykład wówczas, gdy w rodzinie występują choroby serca bądź w przypadku cukrzycy ciążowej.
Wskazaniem do wykonania badania przezprzełykowego echa serca jest między innymi infekcyjne zapalenie osierdzia, wady wrodzone serca, ocena protez zastawek, ocena stanu po operacji kardiochirurgicznej, ocena zastawki dwudzielnej, diagnostyka rozwarstwienia aorty.
Echokardiografia przezklatkowa jest badaniem nie niosącym za sobą ryzyka dla zdrowia. Jest ono oparte na ultradźwiękach nieszkodliwych dla organizmu, w związku z tym jest ono stosowane zarówno u dzieci, dorosłych, jak i kobiet w ciąży. Należy jednak pamiętać o przeciwwskazaniach do wykonywania tego zabiegu, jest to między innymi niedawno przebyty zawał serca, zaawansowana niewydolność serca, niestabilna choroba wieńcowa, a także zator tętnicy płucnej.
Warto wspomnieć także o echokardiografii stresowej. Jest to badanie, które wykonuje się w celu oceny funkcji oraz pracy serca podczas wysiłku, bądź też innej sytuacji, kiedy występuje większe niż normalnie zapotrzebowanie na tlen. Podczas badania pacjent może być poproszony na przykład o wykonywanie określonych ćwiczeń – może to być na przykład chodzenie na bieżni, bieg, jazda na rowerku stacjonarnym, lub też o przyjęcie specjalnych leków powodujących szybsze i mocniejsze bicie serca. Należy wiedzieć, iż lekarz może zrobić zdjęcie serca zarówno podczas wysiłku, jak i tuż po nim. W przypadku przyjęcia specjalnych leków, po badaniu pacjent powinien odczekać jakiś czas, aby upewnić się, czy leki przestały działać.
Badanie jest wykonywane w większości niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej, a także w poradniach i oddziałach szpitalnych, gdzie znajdują się ultrasonografy. Nie należy jednak zapominać o tym, że wartość oraz prawdziwość wyników badania zależy przede wszystkim od umiejętności oraz wiedzy lekarza, który będzie wykonywał badanie.
