Niektóre choroby naszego organizmu należy wspomagać różnego rodzaju środkami. Jednymi są środki farmakologiczne, innymi ćwiczenia usprawniające działanie narządu. Wiele chorób pozostawia po sobie skutki uboczne, które należy zniwelować i doprowadzić organizm do jak najlepszego funkcjonowania.
Jednym z narządów, które należy rehabilitować i usprawniać są płuca. Wiele chorób układu oddechowego wymaga ciągłej pracy i poszerzania zdolności oddechowych. Przy chorobach takich jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozedma płuc czy mukowiscydoza, kontrola pulmonologiczna oraz rehabilitacja oddechowa to podstawowe działania walki z zaburzeniem.
Czym jest rehabilitacja oddechowa?
Jest to zespół kompleksowych działań, połączonych z indywidualnym planem leczenia, którego zadaniem jest zmniejszenie zaburzeń i dolegliwości chorobowych. Rehabilitacja ta poprawia sprawność fizyczną, wydolnościową, usprawnia działanie innych organów, poprawia samopoczucie, stan psychiczny pacjenta oraz jakość życia.
Rehabilitację pulmonologiczną należy podjąć przy zdiagnozowaniu wyżej wymienionych chorób, jak również po zastosowanych zabiegach przeprowadzonych na klatce piersiowej oraz górnej części jamy brzusznej. Ćwiczenia oddechowe należy także przeprowadzać u osób otyłych, a także ze zmianami nerwowo- mięśniowymi.
Na czym polega taka rehabilitacja?
Głównym jej narzędziem są ćwiczenia oddechowe, w skład, których wchodzą ćwiczenia oporowe, nauka oddychania, ćwiczenia wdechowe i wydechowe, a także ćwiczenia mięśnia, jakim jest przepona.
U pacjentów, u których pojawia się problem z wydalaniem nadmiernej wydzieliny z dróg oddechowych, głównym planem rehabilitacji będzie nauka efektywnego kaszlu. Pomoże to odłączyć flegmę od ścian dróg oddechowych.
Do ćwiczeń rehabilitacji oddechowej zaliczany jest także trening wydolnościowy oraz ogólnokondycyjny. Poprawia on obniżoną wydolność i sprawność fizyczną układu oddechowego.
Kolejnym narzędziem stosowanym w tego rodzaju terapii jest drenaż ułożeniowy. Jest to technika stosowana u pacjentów, u których zalega zbyt dużo wydzieliny. Polega on na przyjmowaniu przez chorego odpowiedniej pozycji, w której dany odcinek układu oddechowego będzie znajdował się powyżej wnęki płuca. Można wtedy uzyskać efekt grawitacyjnego spływania wydzieliny. Pozycję tą fachowo określa się mianem pozycji Trendelenburga. Należy jednak pamiętać, że istnieją także przeciwwskazania stosowania tej metody. Takiego ułożenia zabrania się osobom po udarze mózgu, po operacjach neurologicznych związanych z czaszką, pacjentom z tętniakiem aorty, chorobą wieńcową, po operacjach ortopedycznych, po stanie zawału serca oraz kobietom w ciąży.
W jakim celu stosuje się rehabilitacje oddechową?
Do ogólnych celów rehabilitacji należą: zmniejszanie nasilenia objawów zdiagnozowanej choroby, zwiększanie ogólnej sprawności organizmu, ukształtowanie u pacjenta realnej oceny swoich możliwości wydolnościowych, które używane są podczas codziennego życia, utrzymanie aktywności społecznej, zmniejszanie częstości występowania zaostrzeń choroby, spowolnienie postępowania zaburzenia.
Oprócz ogólnych celów rehabilitacji można wyróżnić także cele szczegółowe, często dopasowywane indywidualnie do chorego i jego jednostki chorobowej. Do takich celów można zaliczyć: naukę samodzielnego stosowania tzw. „toalety drzewa oskrzelowego”, czyli umiejętności niezależnego oczyszczania oskrzeli, naukę podejmowania wysiłku w warunkach zaostrzonej niewydolności, uzyskanie zmian budowy ciała, zmniejszanie stresu spowodowanego występującymi zaburzeniami i problemami z nimi związanymi, nauka angażowania bliskich w pomoc przy rehabilitacji i motywacji do ćwiczeń.
Rehabilitacja oddechowa refundowana jest przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Osoby, które uzyskały skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu, mogą skorzystać ze specjalnego programu leczenia pulmonologicznego.
Program ten zawiera badania oceniające stan zdrowia, edukację pacjenta, fizjoterapię układu oddechowego i klatki piersiowej, naukę i stosowania ćwiczeń oddechowych, udzielanie porad oraz wsparcia psychospołecznego.
Na czym polegają badania oceniające stan zdrowia?
Badania te ukazują jednostkę chorobową oraz jej postęp, pozwalają ustalić stan chorego i jego wydolność. W badaniu ważne są: ocena nasilenia objawów, badanie spirometryczne, które ocenia objętość i pojemność płuc oraz przepływy powietrza znajdującego się w płucach, ocena zdolności podejmowania wysiłku fizycznego, ocena stanu psychicznego, ocena potrzeb edukacyjnych, wiedzy dotyczącej choroby i rehabilitacji, badanie jakości życia.
Ocena lekarza kierującego na rehabilitację oraz wyniki przeprowadzonych badań przez zespół rehabilitacyjny, pozwalają określić czy dana osoba kwalifikuje się do podjęcia rehabilitacji pulmonologicznej. W jakim zakresie rehabilitacja ta powinna się odbywać, jakie powinny być postawione cele szczegółowe, a także pozwalają one określić kryterium skuteczności rehabilitacji.
Na czym polegają ćwiczenia oddechowe?
Ćwiczenia te powinny być dobierane indywidualnie. Początkowo kontrolowane przez rehabilitanta. Fizjoterapeuta powinien określić rodzaj ćwiczeń, ilość powtórzeń, czas ich wykonywania oraz intensywność stosowania.
Plan treningowy powinien obejmować rozgrzewkę, trening właściwy oraz okres wyciszenia. Stosowane są ćwiczenia wolne, czyli takie, do których nie stosuje się żadnych akcesoriów, a także ćwiczenia, którym towarzyszą specjalistyczne narzędzia. Najczęściej zaleca się ćwiczenia wydolnościowe, jakimi są marsze, wchodzenie po schodach, trucht, pływanie. Innym rodzajem ćwiczeń jest nauka i usprawnianie wdechu i wydechu. Do nauki prawidłowego oddychania można stosować kulki do treningu oddechowego pulmogain. Rehabilitanci mają za zadnie nauczyć chorego technik wspomagających oddychanie związanych z ćwiczeniem kończyn górnych oraz klatki piersiowej.
Ważnym aspektem programu rehabilitacji oddechowej jest także pomoc psychologiczna, dzięki której chory motywuje się do pracy.
Rehabilitację oddechową można stosować w warunkach domowych, ambulatoryjnych, a także szpitalnych.
